Uroboros

Uroboros – jest to znany od starożytności symbol przedstawiający węża lub smoka z ogonem w pysku, który bez przerwy pożera samego siebie i odradza się z siebie. Znak powstały najprawdopodobniej w starożytnej egipskiej ikonografii. Uroboros (lub też: Ouroboros, urobor),  wszedł do zachodniej kultury poprzez grecką magiczną tradycję – w późniejszym czasie został on przyjęty jako symbol w gnostycyzmie i hermetyzmie, a zwłaszcza w alchemii.

Symbolika i znaczenie Uroborosa

Aby poznać dokładne znaczenie tego symbolu musimy cofnąć się do pierwszych wzmianek i odkryć na jego temat.

Starożytny Egipt

Pierwszym, znanym pojawieniem się motywu Uroborosa jest „Enigmatic Book of the Netherworld”, czyli starożytny egipski tekst pogrzebowy znaleziony w grobowcu Tutanchamona ( XIV w pne). Tekst dotyczy działań boga Ra i jego związku z Ozyrysem w podziemnym świecie. Na ilustracji z tego tekstu dwa węże, trzymające ogon w ustach, obracają się wokół głowy, szyi i stóp ogromnego boga, który może reprezentować zjednoczonego Ra-Ozyrysa. Oba węże są manifestacją bóstwa Mehena, który w innych tekstach pogrzebowych chroni Ra w swojej podróży w zaświatach. Cała boska figura przedstawia początek i koniec czasu.

Uroboros przewija się także w innych egipskich źródłach, gdzie, podobnie jak wiele egipskich bóstw wężowych, reprezentuje bezforemny chaos, który otacza uporządkowany świat oraz bierze udział w okresowym odnowie tego świata. Symbol ten utrzymywał się w Egipcie w czasach rzymskich, kiedy często pojawiał się na magicznych talizmanach, czasem w połączeniu z innymi magicznymi emblematami (patrz: symbole egipskie).

Indie

Symbolika Ouroborosa została także użyta do opisania Kundalini.

Kundalini to energia, moc duchowa, opisywana jednocześnie pod postacią węża, bogini i „siły”. Ideał kundalini łączy ze sobą jogę, tantryzm oraz wszelkie indyjskie kulty bogini – Śakti, Dewi.

Według średniowiecznej Upaniszady Jogicznej, „Boska moc, Kundalini, świeci jak łodyga młodego lotosu, jak wąż, zwinięty w kłębek na sobie, trzyma w ustach ogon i leży na wpół uśpiony jak podstawa ciało”.

Alchemia

W symbolice alchemicznej urobor to symbol zamkniętego, stale się powtarzającego procesu przemiany materii – procesu, który w formie faz podgrzewania, parowania, chłodzenia i kondensacji cieczy ma prowadzić do sublimacji substancji. Uroboros to odpowiednik kamienia filozoficznego (patrz: symbole alchemiczne).

Podsumowanie znaczenie symbolu

Podsumowując  – Uroboros  to symbol nieskończoności (patrz: symbole wieczności), wiecznego powrotu i zjednoczenia przeciwieństw (coincidentia oppositorum lub coniunctio oppositorum). Gryzący własny ogon wąż (lub też smok) wskazuje, że koniec w procesie wiecznego powtarzania odpowiada początkowi. Mamy tu do czynienia z symboliką cyklicznego powtarzania – obiegu czasu, odnawiania się świata, śmierci i narodzin (podobnie jak: Yin Yang).

Ouroboros a świat wiedźmina

Wąż ten występuję także w popularnych książkach o wiedźminie. Pod tym zdaniem, zamieszczam fragmenty dotyczące tego symbolu (z ostatniej części sagi o wiedźminie pt. „Pani Jeziora”):

– Od początku – poprosił Galahad. – Od samego początku…

– Ta historia – powiedziała po chwili, szczelniej owijając się w piktyjski pled – coraz bardziej wygląda mi na taką, która nie ma początku. Nie mam też pewności, czy też się aby już skończyła. Strasznie się, musisz wiedzieć, poplątała przeszłość z przyszłością. Pewien elf powiedział mi nawet, że to jest jak z tym wężem, który capnie zębami własny ogon. Wąż ten, wiedz o tym, nazywa się Uroboros. A to, że gryzie swój ogon, znaczy, że koło jest zamknięte. W każdym momencie czasu kryją się przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. W każdym momencie czasu kryje się wieczność.

Drugi Cytat:

Na ścianie, którą wskazał, widniał wypukły relief przedstawiający ogromnego łuskowatego węża. Gad, zwinąwszy się w kształt ósemki, wgryzał się zębiskami we własny ogon. Ciri widziała już coś takiego, ale nie pamiętała gdzie.

– Oto – powiedział elf – pradawny wąż Uroboros. Uroboros symbolizuje nieskończoność i sam jest nieskończonością. Jest wiecznym odchodzeniem i wiecznym powracaniem. Jest czymś, co nie ma ani początku, ani końca.

– Czas jest jak pradawny Uroboros. Czas to upływające chwile, ziarenka piasku przesypujące się w klepsydrze. Czas to momenty i zdarzenia, którymi tak chętnie próbujemy go mierzyć. Ale pradawny Uroboros przypomina nam, że w każdym momencie, w każdej chwili, w każdym zdarzeniu kryją się przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. W każdej chwili kryje się wieczność. Każde odejście jest zarazem powrotem, każde pożegnanie powitaniem, każdy powrót rozstaniem. Wszystko jest jednocześnie początkiem i końcem.

– I ty też – powiedział, w ogóle na nią nie patrząc – jesteś zarazem początkiem i końcem. A ponieważ była tu mowa o przeznaczeniu, wiedz, że to właśnie jest twoje przeznaczenie. Być początkiem i końcem.

 

Tatuaże z motywem Uroborosa

Znak przedstawiający węża lub smoka z ogonem w pysku  jest popularnym jako tatuaż. Poniżej najciekawsze (według mnie), tatuaże przedstawiające ten motyw (źródło: pinterest):

Biżuteria z motywem tego znaku

Przykłady wykorzystania tego motywu w różnym rodzaju biżuterii (najczęściej naszyjnikach i bransoletkach)(źródło: pinterest)