Tęcza to zjawisko optyczne oraz meteorologiczne. Można ją zaobserwować na niebie, gdzie występuje jako charakterystyczny, rozpoznawalny i wielobarwny łuk. Tęcza powstaje na skutek rozszczepienia światła widzialnego, czyli załamującego się i odbijającego promieniowania słonecznego wewnątrz niezliczonych kropli wody, jakie towarzyszą deszczom i mgle, mającym kształt zbliżony do kulistego. Zjawisko rozszczepienia światła jest tutaj wynikiem innego, jakim jest dyspersja, rozszczepienia promieniowania świetlnego, w wyniku którego powstają różnice w kącie załamania różnych długości fal światła, przechodzącego z powietrza do wody oraz z wody do powietrza.
Światło widzialne definiuje się jak część widma promieniowania elektromagnetycznego postrzeganego ludzkim wzrokiem. Zróżnicowanie barwy wynika z długości fali. Światło słoneczne przenika poprzez kropelki deszczu, natomiast woda rozprasza białe światło na części składowe, fale o różnej długości i różnych barwach. Zjawisko to ludzkie oko postrzega jako wielobarwny łuk. Tęcza charakteryzuje się ciągłym widmem kolorów, jednak człowiek rozróżnia w nim kilka barw:
- czerwony – zawsze na zewnątrz łuku
- pomarańczowy
- żółty
- zielony
- niebieski
- indygo
- fioletowy – zawsze wewnątrz łuku tęczy
Zwykle, na niebie widzimy jedną podstawową tęczę, ale zdarza się, że uda się zaobserwować również tęcze wtórne i jeszcze następne oraz różnego rodzaju zjawiska optyczne jej towarzyszące. Tęcza tworzy się zawsze naprzeciwko słońca.
Tęcza w kulturze, religii i mitologii
Tęcza od najdawniejszych czasów przekazu ustnego pojawia się w światowej kulturze. W mitologii greckiej symbolizuje drogę, jaką pokonywała Iris, żeńska wersja Hermesa, przemierzająca ją między Ziemią a Niebem.
Mitologia chińska przekazuje nam zjawisko tęczy jako metafory szczeliny w niebie, zamkniętej kopcem kamieni i pięcioma lub siedmioma kolorami.
Mitologia hinduska nazywa tęczę Indradhanushem, oznaczającym łuk Indry, boga wyładowań atmosferycznych. Według mitologii skandynawskiej tęcza stanowi swoisty barwny most łączący świat bogów i świat ludzi.
Irlandzki bóg Ieprechaun ukrywał złoto w garnku a garnek na końcu tęczy, czyli w miejscu całkowicie niedostępnym dla człowieka, bo jak wszystkim wiadomo tęcza nie istnieje w żadnym konkretnym miejscu i zjawisko tęczy zależy od punktu widzenia.
Symbol tęczy w Biblii
„Dziękczynna ofiara Noego” (ok. 1803) autorstwa Josepha Antona Kocha. Noe buduje ołtarz po zakończeniu potopu; Bóg posyła tęczę jako znak swojego przymierza.
Zjawisko tęczy występuje również w Biblii. W Starym Testamencie tęcza symbolizuje przymierze pomiędzy człowiekiem a Bogiem. To obietnica, jaką składa Bóg – Jahwe Noemu. Obietnica mówi, że nigdy więcej Ziemia nie zostanie nawiedzona przez powódź – potop. Symbolika tęczy znalazła kontynuację w judaizmie, w ruchu o nazwie B’nei Noah, gdzie jego członkowie kultywują imię swojego przodka Noego. Ruch ten jest mocno widoczny we współczesnym Talmudzie. Tęcza pojawia się również w Mądrości Syracha, księdze zaliczanej do Starego Testamentu, gdzie jest ona jednym z przejawów stworzenia, domagającego się oddawania czci Bogu. Tęcza pojawia się także w Nowym Testamencie w Apokalipsie Świętego Jana, porównana tam do szmaragdu i zjawiska obecnego ponad głową anioła.
Tęcza jako symbol ruchu LGBT
Kolorową flagę w kolorach tęczy zaprojektował artysta amerykański Gilbert Baker w 1978r. Baker był gejem, który przeprowadził się do San Francisco i tam poznał Harveya Milka, pierwszego geja, który został wybrany do rady miejskiej. Zarówno postać samego Milka jak i tęczowa flaga stały się symbolem międzynarodowej społeczności LGBT. Stało się to w latach 90. XXw. Historię pierwszego urzędnika geja, w którą jest wpleciona barwna tęcza, można obejrzeć w oscarowym filmie Gusa van Santa z Seanem Pennem.
Wybór tęczy na symbol całej społeczności wynika z jej wielobarwności, zbioru kolorów reprezentujących różnorodność środowiska LGBT (zobacz inne symbole LGBT). Liczba kolorów nie jest tożsama z podziałami znanej tam tęczy, zawiera bowiem sześć barw, dobranych raczej pragmatycznie niż ideowo. Jednocześnie tęczowa flaga stała się symbolem idei społecznej tolerancji i równości lesbijek, gejów, osób biseksualnych oraz transpłciowych.
