Kirkuty, czyli żydowskie nekropolie, mogą zadziwiać swym pięknem oraz skromnym charakterem. Wśród takich cmentarzy nie brak na ziemiach polskich cennych zabytków, na których wiekowe macewy przypominają o spoczywających tu osobistościach. Każda macewa, czyli nagrobek, to zbiór cennych informacji o danej osobie i jej życiu. Jak jednak odczytać symbole umieszczone na niej?
Macewy i ich symbolika
Macewy to proste, pionowe nagrobki, których cechą charakterystyczną jest bogata symbolika. Oprócz informacji zapisanych po hebrajsku można na takim nagrobku dostrzec wiele przedstawień. Brak tu scen przedstawiających ludzi, gdyż w judaizmie są one zakazane. Ich miejsce zajmują jednak wspaniałe symbole. Lwy, kielichy, połamane drzewa lub ręce złożone do modlitwy – z takimi symbolami można spotkać się najczęściej. Co one oznaczają?
Jak czytać z macew?
Choć symbolika obecna na kirkutach jest dość skomplikowana, jej podstawowe zasady może opanować każdy. Jakie przedstawienia możemy zatem zauważyć najczęściej w czasie wizyty na żydowskim cmentarzu? O potomkach Lewitów przypominają dzban i misa, z kolei złożone dłonie – symbol błogosławieństwa – pojawiają się na grobach kapłanów wywodzących się od Aarona. Takie symbole świadczą o pozycji w gminie i roli zmarłego. Są też symbole, które mówią wiele o zmarłym jako o człowieku. Osoby znane z działalności dobroczynnej na swym nagrobku zazwyczaj mają umieszczoną skarbonkę lub dłoń, która wrzuca monetę do niej. Na grobach rabinów oraz osób wyjątkowo szanowanych w społeczności można ujrzeć z kolei koronę, a Tora – uczonego w piśmie. Złamane drzewo często jest symbolem nagłej lub zbyt wczesnej śmierci. Groby kobiece łatwo rozpoznać. Tu na macewach pojawiają się świece lub świeczniki. Przypominają one o roli kobiety w czasie szabasu, gdyż to właśnie ona była odpowiedzialna za rozpalenie świec.
Wśród innych symboli często spotykanych na kirkutach pojawia się też siedmioramienny świecznik, symbolizujący świątynię jerozolimską oraz judaizm. Lew traktowany jako wizytówka plemienia Judy oznacza też takie cechy charakteru, jak potęga i siła. Ptak, jako symbol duszy, również często pojawia się na macewach. Czasami towarzyszą mu pisklaki. Taki symbol pojawia się czasem na grobach kobiet, a każde pisklę to symbol osieroconego dziecka.
Każdy symbol pojawiający się na macewie to historia życia konkretnego oraz podkreślenie roli, jaką odegrał on w danej społeczności. Zawód, stosunek do życia, a nieraz i okoliczności śmierci – dzięki symbolom każdy z nas może odkryć wiele aspektów z życia osób pochowanych na żydowskiej nekropolii.
często jak jeżdżę rowerem wstępuję na cmentarze żydowskie i mam chwilę skupienia dla nich nie wiem dlaczego ale fascynuję się tym narodem mimo krytyki znajomych – dlaczego żydzi- nie wiem!