Ilustracja „Stary człowiek i morze” – źródło Kay Smith
„Stary człowiek i morze” jest opowiadaniem Ernesta Hemingwaya, które zostało wydane w 1952 roku. Jest napisane na podstawie życiowych doświadczeń autora z czasów, gdy łowił wielkie ryby, był zainteresowany baseballem i wiódł ciężkie życie, wyżywiając się z pracy własnych rąk. Ernest Hemingway był podróżnikiem, żołnierzem i pisarzem, który otrzymał literacką Nagrodę Nobla za opowiadanie pod tytułem „Stary człowiek i morze”. Żył zawsze pełnią życia, uwielbiał niebezpieczne wyzwania i wyprawy swoim jachtem, a swoje książki bazował na własnych doświadczeniach lub osób, które spotkał.
Lista symboli występujących w „Stary człowiek i morze”
„Stary człowiek i morze” jest opowiadaniem, który posiada wiele symboli. Można je traktować dosłownie, jednak ich prawdziwe znaczenie ukryte jest głębiej – jest to opowieść o walce, pokonywaniu własnych słabości i niesprawiedliwości losu oraz okrucieństwie morza. Do symboli występujących w opowiadaniu należą:
- Żagiel i maszt łodzi Santiago
- Dłonie Santiago
- Wielki DiMaggio
- Sny Santiago
- Chłopiec
- Taras
- Morze
- Marlin
- Rekiny
Żagiel łodzi
Żagiel łodzi Santiago był łatany za pomocą worków od mąki, przez co wyglądał niczym „sztandar nieodmiennej klęski”. Przez jego wygląd, Santiago był wśród rybaków uważany za chodzący symbol porażki, jednak dla głównego bohatera tak nie było. Pomimo wieku żagla, nadal dobrze pełniła swoje funkcje, dzięki czemu Santiago był w stanie wypłynąć wystarczająco daleko, by złowić marlina.
Maszt łodzi
Maszt łodzi Santiago był niesiony na ramieniu, a opis całego wydarzenia przypominał krzyż Chrystusa. Jest symbolem odpowiedzialności, których ciężar spoczywa na barkach każdego człowieka.
Dłonie Santiago
Krwawiące dłonie Santiago podczas trzymania i łapania marlina oznaczają kruchość i słabość ludzkiego ciała. Poranione ręce trapiły również skurcze, główny bohater musiał walczyć ze swoimi słabościami, znosząc ogrom cierpienia w celu osiągnięcia własnego celu. Santiago musiał stanąć ponad własnym bólem, by mieć szansę na osiągnięcie sukcesu. Mogą być również odniesieniem do dłoni ukrzyżowanego Jezusa, odczytywane jako symbol cierpienia (zobacz: Chiromancja – czytanie z dłoni).
Wielki DiMaggio
Wielki DiMaggio był idolem Santiago. Z zawodu baseballista, który był dla głównego bohatera symbolem odwagi i wytrzymałości. Pokonał on swoje słabości i kruchość ludzkiego ciała, by po kontuzji powrócić do gry na boisko, dzięki czemu poprowadził swoją drużynę do zwycięstwa. Jest symbolem, który Santiago chciałby naśladować, co daje mu motywację do walki z przeciwnościami losu.
Sny Santiago
Santiago śni o wybrzeżach Afryki, które symbolizują piękno świata, a także siłę i młodość. Jest to wspomnienie z czasów młodości głównego bohatera, jak służył na statku płynącym na Czarny Ląd. Widzi również ławicę delfinów — symbole siły morza, wolności oraz ochrony w sytuacji zagrożenia. Śni również o lwach, które symbolizują siłę, męskość, odwagę i zwycięstwo. Widzi w swoich snach również lwiątka bawiące się na plaży, co symbolizuje tęsknotę za dawnymi czasami, a także idealizm, który cechował go w młodości.
Santiago w młodości śnił również o burzach, bójkach i wielkich wydarzeniach, które oznaczały konfrontację ze światem, a także o kobietach, w tym również o własnej żonie. Kobiety symbolizowały tęsknotę i miłość. Bohater w czasie trwania opisywanych doświadczeń nie śni już o nich.
Chłopiec
Chłopiec jest dla Santiago symbolem młodości, przypomina Santiago o przyjaźni i o swoich młodych czasach. Młodzieniec dodaje staremu rybakowi sił i motywacji do działania, dzięki czemu wyrusza w podróż swoją łodzią w celu złapania jak największej ryby. Manolin traktuje Santiago jak mistrza, szanuje go i, podobnie jak on, lubi łowić ryby.
Taras
Taras nabiera głębszej symboliki dopiero pod koniec książki, gdy turyści niesłusznie klasyfikują zjedzony przez rekiny szkielet marlina jako rekina. Pozostałości zjedzonej ogromnej ryby dryfują przy brzegu tarasu, a samo to miejsce symbolizuje społeczeństwo. Były to strony, w których Santiago był wyśmiewany i nierozumiany od samego początku.
Morze
Morze w „Starym człowieku i morze” symbolizuje ogrom niebezpieczeństwa i przerażenia, jednak dla Santiago morze było miłością. Szanował je i traktował niczym kobietę. Zdaje sobie sprawę z okrucieństwa wód, jakimi mogą się wykazać, jednak nadal darzy je głębokim uczuciem.
Marlin
Marlin jest wspaniałą rybą, która jest jedną z najcięższych do złapania, wymaga wypłynięcia na głębokie morze i jest niezwykle rzadka. W książce jest symbolem idealnego przeciwnika, wymaga niezwykle silnej woli oraz determinacji, które pozwolą na szansę w wygraniu starcia. Podczas walki marlina z Santiago, ryba zmusiła go do pokonania własnych słabości i wykrzesania z siebie tego, co jest najlepsze w człowieku.
Rekiny
Rekiny są symbolem zniszczenia i destrukcji. Po zwycięstwie Santiago nad marlinem, przypływają zwabione zapachem ryby, zaczynając obgryzać coraz to większe płaty ciała marlina, aż w końcu nie pozostaje nic innego, prócz kości i szczątek. Ucieleśniają wszystko, co uniemożliwia człowiekowi osiągnięcie celu, jak i również potęgę natury.
Podsumowanie
„Stary człowiek i morze” jest opowiadaniem pełnym symboliki, która odzwierciedla prawdziwe walki samego autora. Jest opowieścią o motywacji, walce, spotkaniu godnego przeciwnika, jak i również o niesprawiedliwościach losu. Morze w opowiadaniu bywa jedyną szansą na odniesienie zwycięstwa, jednak jest to miecz obosieczny – prócz wielkiego zwycięstwa, bohater odniósł również porażkę zesłaną przez samo morze.
